Cyngor Cymuned Gwaun Cae Gurwen wedi ei lleoli yn Nyffryn Aman uchaf, ym Mwrdeistref Sirol Castell-nedd Port Talbot; yn y gymuned mae pentrefi Gwaun Cae Gurwen, Brynaman Isaf, Cwmgors a Tairgwaith. 

200 mlynedd yn ôl, roedd yr ardal yng nghornel anghysbell o Sir Forgannwg, gyda dim ond ychydig o ffermydd a bythynnod gwasgaredig i'w gael, sy'n frith o amgylch ymyl y comin Gwaun cae Gurwen hanesyddol. Tyfodd y pentrefi ynghyd â datblygiad y diwydiant glo caled yn ystod y 19eg ganrif a'r 20fed ganrif. Cafodd hyn ei sbarduno gan adeiladu ffyrdd tyrpeg ar hyd Dyffryn Aman ac i Brynaman yn y 1800au cynnar, gan ei gwneud yn llawer haws i allforio glo a mwyn haearn allan o'r ardal. 

Er bod y pyllau glo lleol yn cau yn ystod ail hanner yr 20fed ganrif, mae'r gymuned yn llawn tystiolaeth o'i threftadaeth diwydiannol, o'r traphontydd rheilffordd ysblennydd o Gwaun Cae Gurwen i'r tai a chapeli a ymddangosodd pan oedd y gymuned mwyngloddio yn ei anterth.